XSLT چیست ؟ ( بخش سوم)

[labour 106]

در بخش دوم این مقاله، مفاهیم اولیه XSLT و ضرورت های تبدیل نوع یک سند XML به نوع دیگر اشاره و از این رهگذر جایگاه XSLT تبین گردید . در بخش دوم ، به بررسی جایگاه تکنولوژی XSLT در بین خانواده بزرگ تکنولوژی های مرتبط با XML خواهیم پرداخت . همانگونه که قبلا" اشاره گردید ،XSLT ،توسط کنسرسیوم وب عرضه و بسرعت با استانداردهای موجود در خانواده بزرگ XML همدست گردید. در ادامه به بررسی ارتباط موجود بین XSLT و سایر استانداردهای موجود در زمینه XML ، خواهیم پرداخت .

XSLT و XSL

آغاز حیات XSLT ، از یک زبان بزرگتر با نام XSL همراه بوده است . همانگونه که از نام زبان فوق مشخص است ، XSL ، با هدف تعریف نحوه فرمت سندهای XML ، بمنظور نمایش بر روی صفحه نمایشگر، کاغذ و سایر موارد ، طراحی و عرضه شده است . ارائه یک سند XML مستلزم تحقق دو فرآیند متمایز است . در اولین فرآیند، می بایست با انجام عملیات متفاوت نظیر انتخاب ، گروه بندی و ذخیره المان ها ، یک تبدیل ساختاری در سند ایجاد گردد . در دومین فرآیند ، می بایست ماحصل عملیات انجام شده بر روی المان ها با فرمت دلخواه در خروجی ( مثلا" نمایشگر ) نمایش داده شود . فرآیندهای فوق کاملا" از یکدیگر مستقل بوده و بر همین اساس XSL به دو بخش مجزاء تفسیم شده است: XSLT برای تعریف و انجام تبدیلات و XSL بمنظور تعریف نحوه فرمت و قالب نمایش ( ارائه ) اطلاعات . ( ویژگی فوق را XSL-FO نیز می گویند ) . (XSL Formatting Objects) . برای آگاهی از مشخصات و مستندات مربوط به XSL-FO می توان به آدرس لینک ها تنها برای اعضای سایت قابل نمایش است. مراجعه کرد. XSLT می بایست دارای قابلیت ها ی خاصی بمنظور تولید خروجی مورد نظر باشد . XSL-FO ، امکانات متعدد و مناسبی در رابطه با ایجاد خروجی با کیفیت بالا را فراهم می نماید. اغلب پیاده کنندگان نرم افزار صرفا" تمایل به تبدیل یک سند XML به Html را داشته تا زمینه استفاده فراگیر نتایج در انواع مرورگرها فراهم گردد . در برخی حالات از امکانات CSS)Cascading style sheets) نیز بهمراه XSLT استفاده می شود .

 

XSLT و XPath

در زمان پیاده سازی XSLT ، برخی تعارضات بین گرامر عبارات استفاده شده در XSLT (بمنظور انتخاب بخش های خاصی از یک سند) و زبان XPointer ( بمنظور ارتباط یک سند با سند دیگر) بروزکرد . بمنظور ممانعت از داشتن دو زبان متفاوت عبارات که با یکدیگر overlap دارند ، کمیته های XSLT و XPointer کنسرسیوم وب ، تصمیم به ترکیب توان آنها با یکدیگر و تعریف یک زبان جدید با نام XPath نمودند . نسخه شماره یک XPath ، همزمان با ارائه XSLT نیز عرضه گردید ( شانزدهم نوامبر سال ۱۹۹۹ ) .

XPath ، بعنوان یک زبان زیرمجموعه در یک XSLT stylesheet ایفای وظیفه می نماید . یک عبارت XPath ، ممکن است بمنظور انجام یک محاسبات عددی و یا عملیات بر روی رشته ها و یا بررسی شرایط منطقی استفاده گردد . ،XPath در اغلب حالات بمنظور مشخص نمودن بخش های متفاوت یک سند ورودی که قصد انجام پردازش بر روی آن وجود دارد استفاده می گردد . مثلا" دستورالعمل زیر قیمت میانگین را برای تمام کتاب های موجود در یک سند ورودی محاسبه می نماید .

 

<xsl:value-of select="sum(//book/@price) div count(//book)"/>

 

در مثال فوق ، المان <xsl:value-of> یک دستورالعمل تعریف شده در XSLT است . دستورالعمل فوق ، باعث نوشتن یک مقدار در سند خروجی می گردد . خصلت select ، یک عبارت مبتنی بر XPath است . عبارت فوق، مسئول محاسبه مقداری است که می بایست در خروجی نمایش داده شود . در این مثال خاص ، مجموع خصلت های price مربوط به تمام المان های <book> محاسبه و بر تعداد المان های موجود <book> تقسیم تا معدل مربوطه محاسبه گردد .

تفکیک XPath و XSLT از یکدیگر منطقی بنظر می آید ولی در مواردی خاص تقسیم بندی و تمایز انجام شده باعث بروز مسائلی می گردد .در برخی حالات ، تشخیص اینکه کدام سند می بایست خوانده شده تا پاسخ مناسب در رابطه با یک سوال خاص داده شود، مشکل خواهد بود . مثلا" یک عبارت XPath می تواند شامل یک مرجع به متغیری باشد ، ولی ایجاد و مقدار دهی اولیه آن از وظایف XSLT است . جایگاه تعریف یک تابع در Xpath و XSLT یکی دیگر از مسائل مربوط به تفکیک دو تکنولوژی فوق است . عبارات XPath قادر به فراخوانی توابع می باشند ( در این راستا مجموعه گسترده ای از توابع استادندارد تعریف شده است ) . برخی از آنان نظیر string-lenght در عبارات XPath تعریف شده در صورتیکه توابعی دیگر که عملکرد آنها در ارتباط با تعاریف XSLT است (نظیر key ) ، در مشخصه XSLT تعریف می گردند . اغلب XSLT و XPath در کنار یکدیگر استفاده می گردند . فراموش نکنیم که امکان استفاده از XPath بصورت مستقل و بمنظور انجام عملیات متفاوتی نظیر تعریف ابرلینک های موجود در اسناد و …. نیز وجود دارد .

 

XSLT و XML

XSLT ، ابزاری برای تبدیل اسناد XML است . در بخش اول این مقاله ، به ضرورت های تبدیل اشاره گردید. در این بخش لازم است به بررسی ارتباط دو تکنولوژی فوق با نگرشی عمیق تر ، پرداخته گردد . مفاهیم XML namespace و XML information set از جمله مواردی می باشند که زمینه تعامل ارتباطی بین XML و XSLT را فراهم می نمایند . در ادامه هر یک از موارد فوق توضیح داده می شود :

XML namespace

در طراحی XSLT بر نقش مهم و کلیدی XML namespace در استاندارد XML توجه جدی شده است . بنابراین زمانیکه استاندارد XSLT به یک سند XML مراجعه می نماید ، عملا" مشخصات XML namespace نیز مورد توجه قرار گرفته شده است . مشخصات و استانداردهای مربوط به namespace را می توان در آدرس لینک ها تنها برای اعضای سایت قابل نمایش است. مشاهده نمود .

Namespace دارای نقشی حیاتی در XSLT است . تکنولوژی فوق ،امکان ترکیب تگ هائی از سند های XML مشابه با معانی متفاوت را فراهم می نماید . مثلا" ممکن است در یک سند XML ، المان <table> نشاندهنده یک بردار دو بعدی شامل مقایر متفاوت داده بوده در صورتیکه در سند دیگر، المان <table> نشاندهنده بخشی از یک مبلمان باشد . Namespace توسط یک URI) Unique Resource Identifier) مشخص می گردد. بدین منظور از روش های متفاوتی استفاده می گردد. مثلا" در یک مدل، از آدرس مشابه یک URL معمولی استفاده می گردد لینک ها تنها برای اعضای سایت قابل نمایش است. ) . در روش دیگر در برخی از اصطلاحات XML ( نظیر لینک ها تنها برای اعضای سایت قابل نمایش است. ) استفاده می گردد ، URN است . ( مثلا" urn:java:com:ic1.saxson ) . جزئیات مربوط به URI مهم نبوده ولی همواره می بایست به این مسئله توجه گردد که نام در نظر گرفته شده منحصر بفرد باشد . یکی از روش های مناسب تحقق وضعیت فوق، استفاده از URL مربوط به سایت خود می باشد . لازم به توضیح است که موضوع فوق بدین معنی نخواهد بود که می بایست بر روی وب سایت ، آیتمی بمنظور اشاره کردن به آن ، وجود داشته باشد . URI در حقیقت رشته ای است که بمنظور تمایز با تعاریف انجام شده توسط سایر افراد انتخاب می گردد .

با توجه به اینکه رشته های URI اغلب طولانی و از کاراکترهای خاصی نظیر "/" استفاده می نمایند، از آنها بصورت کامل همراه اسامی المان ها و خصلت ها استفاده نمی گردد . بدین منظور اغلب از یک نام مستعار کوچک استفاده می شود . نام مستعار، بصورت پیشوند در کنار اسامی المان ها و خصلت ها استفاده می شود . نام در نظرگرفته شده برای پیشوند مهم نبوده و هر نامی را می توان انتخاب کرد . بدین ترتیب نام واقعی هر المان و یا خصلت ، از طریق URI مربوط به namespace و نام محلی آن ( آن بخش از نام که بعد از پیشوند قرار می گیرد ) مشخص خواهد شد . مثلا" می توان با استفاده از پیشوند xsl به namespace مربوط به لینک ها تنها برای اعضای سایت قابل نمایش است. اشاره کرد . برای اسامی المان ها ، می توان یک URI پیش فرض را تعریف و آن را به اسامی المان غیرپیشوندی مرتبط نمود . namespace پیش فرض URI به اسامی خصلت های غیر پیشوندی نسبت داده نخواهد شد . تعریف یک پیشوند namespace بصورت زیر است :

 

xmlns:prefix = "namespace-URI"

 

عبارت فوق، یک پیشوند namespace را تعریف ، که می توان آن را بهمراه نام المان مربوطه و یا نام خصلت موجود در المان استفاده کرد . namespace پیش فرض که برای المان ها استفاده می گردد نیازی به داشتن پیشوند نداشته ( مورد فوق در رابطه با خصلت ها صدق نمی کند ) و بصورت زیر تعریف می گردد :

 

xmlns = "namespace-URI"

 

پردازش یک سند XML توسط XSLT متاثر از واقعیت های موجود در namespace خواهد بود .

 

XML information set

XSLT بمنظور انجام پردازش های ضروری بر روی اطلاعات موجود در یک سند XML ، طراحی و با سند کاری نخواهد داشت . این بدان معنی است که ، یک برنامه نویس XSLT قادر به دریافت یک نمایش شبه درختی از یک سند مبداء بوده که برخی از بخش های آن قابل مشاهد و برخی دیگر غیرقابل مشاهده خواهند بود. مثلا"می توان اسامی و مقدار خصلت ها را مشاهده نمود ولی امکان مشاهده اینکه یک خصلت در یک کوتیشن و یا دو کوتیشن استفاده شده ، وجود نخواهد داشت . همچنین امکان مشاهده نظم و اولویت خصلت ها و نحوه نگارش آنها وجود نخواهد داشت .تلاش های متعددی بمنظور تعریف اطلاعات مورد نیاز برای مشخص نمودن "خوش شکل " بودن یک سند XML انجام شده است . در بیست و چهارم اکتبر ۲۰۰۱ ،کنسرسیوم وب محموعه اطلاعات مورد نیاز و تعریف شده در رابطه با یک سند XML را استاندارد و پیشنهاد داده است . مشخصات فوق را می توان از طریق آدرس لینک ها تنها برای اعضای سایت قابل نمایش است. مشاهده کرد . این مشخصات ، شامل مجموعه ای از تعاریف مورد نیاز سایر تکنولوژی هائی است که نیازمند دستیابی به اطلاعات موجود در یک سند XML می باشند . یک سند XML دارای مجموعه ای از اطلاعات ضروری بوده که "خوش شکل " بودن آن را تضمین و سایر تکنولوژی های مربوطه با مراجعه به اطلاعات فوق قادر به برداشت مناسب از یک سند XML و انجام عملیات مربوط به خود خواهند بود . مجموعه اطلاعات یک سند XML شامل تعدادی از آیتم های اطلاعاتی است . مجموعه اطلاعات مربوط به یک سند XML " خوش شکل " ، حداقل دارای یک آیتم اطلاعاتی است . یک آیتم اطلاعاتی بخش خاصی از یک سند XML را تشریح و شامل مجموعه ای از خصلت های مربوط به خود است .

 

XSL و CSS

چرا دو زبان ( XSL و CSS ) مختص stylesheet وجود دارد؟ منظور از XSL ، تکنولوژی XSLT بهمراه XSL Formating objects است . مهمترین هدف CSS ، تبین قوانین لازم بمنظور نمایش عناصر موجود در یک سند Html می باشد . در این راستا امکان استفاده از CSS بهمراه سندهای XML نیز وجود دارد . با توجه به ویژگی های خاص نمایش در رابطه با یک سند XML ، بکارگیری تکنولوژی CSS محدودیت های خاصی را بدنبال خواهد داشت . در این زمینه می توان به موارد زیر اشاره کرد :

 

 

• CSS ، قادر به ثبت ( ذخیره ) المان های موجود در یک سند XML نمی باشد .
  
• CSS ، قادر به افزودن متن و یا تصاویر نمی باشد .
  
• CSS ، قادر به تصمیم گیری در رابطه با اینکه چه المانی می بایست نمایش داده شده و یا اینکه چه المانی می بایست حذف گردد،نخواهد بود .
  
• CSS ، قادر به محاسبه مجموع و یا معدل دنباله ای از اعداد نمی باشد .
  

 

CSS ، صرفا" در زمانیکه ساختار سند مبداء شباهت زیادی به شکل نهائی نمایش دارد ، مفید و قابل استفاده است . صرفنظر از محدودیت های فوق ، استفاده از CSS ساده بوده و منابع زیادی را بر روی ماشین بخود اختصاص نخواهد داد . ( مقرون بصرفه از بعد در اختیار گرفتن منابع ) . با توجه به عدم ذخیره سازی سند ، ضرورتی به ایجاد یک مدل شبه درختی برای نمایش و ارائه سند در حافظه نبوده و بلافاصله پس از دریافت اولین متون موجود ، فرآیند نمایش آنها آغاز می گردد .

در برخی حالات ، مناسب است که از XSLT و CSS در کنار یکدیگر استفاده نمود. مثلا" با استفاده از XSLT می توان یک مدل قابل قبول از سند مورد نظر را که قصد نمایش نهائی آن را داریم ، ( در مدل فوق متن ها بدرستی و با اولویت مناسب مستقر شده اند) ایجاد و در ادامه با استفاده از CSS ، عملیات لازم در رابطه با انتخاب نوع فونت ، اندازه فونت ، رنگ ها و … را انجام داد . در این راستا امکان پردازش XSLT بر روی سرویس دهنده و پردازش CSS ، بر روی سرویس گیرنده وجود خواهد داشت . یکی از مزایای رویکرد فوق ، کاهش حجم داده های ارسالی از طریق خط ارتباطی بوده و بدین ترتیب مدت زمان پاسخ به کاربران، بهبود پیدا خواهد کرد .

در بخش سوم این مقاله به نحوه شکل گیری و طراحی XSLT اشاره و جایگاه آن بعنوان یک زبان برنامه نویسی تبین خواهد شد .

 

منبع:

لینک ها تنها برای اعضای سایت قابل نمایش است.